سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در سال ۱۳۵۹ با مصوبه شورای انقلاب از ادغام سه واحد آموزشی «اداره کل تعلیمات حرفه ای وزارت کار و امور اجتماعی، صندوق کارآموزی و کانون کارآموزی» به نام «سازمان آموزش فنی و نیروی انسانی» تشکیل شد و در سال 1360 با مصوبه هیات وزیران به «سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور» تغییر شکل داد و هدف از تأسیس آن، تأمین و تربیت نیروی انسانی متخصص، ماهر و نیمه ماهر در بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات بود (شورای انقلاب، ۱۳۵۹)
این سازمان بیش از 4 دهه بدون قانون و اساسنامه خاصی که به شرح تشکیلات، وظایف و اختیارات آن پرداخته باشد فعالیت نموده است و بر اساس قوانین و آیین نامه های مختلفی مانند قانون کار، قانون کارآموزی (مصوب 1349)، قانون بیمه بیکاری و .... فعالیت می کرده است و به منظور رفع مشکلات متعدد اداره این سازمان بدون اساسنامه، طرح « اساسنامه سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور» در تاریخ 23/9/1401 با هدف ایجاد انسجام و هماهنگی در اهداف و وظایف و منابع مالی در مجلس اعلام وصول شد.
هدف از این نگارش پرداختن به اساسنامه سازمان فنی و حرفه ای و شرح وظایف و تشکیلاتی این سازمان نیست و تنها به موضوع منابع مالی سازمان فنی و حرفه ای می پردازد. موضوعی که در بی توجهی بخش خصوصی در قانون اساسنامه سازمان فنی و حرفه ای کشور دهم دیماه 1402 به تصویب مجلس رسیده است. در بند 5 ماده 8 این قانون یکی از منابع سازمان فنی و حرفه ای توسط کارفرمایان تامین میشود:
بند 5 ماده 8 قانون اساسنامه سازمان فنی و حرفه ای:
معادل یک در هزار مزد کارگران در هر ماه، توسط کارفرمایان، صاحبان صنایع و بنگاههای اقتصادی طبق صورتهای ماهانه ارسالی به سازمان تأمین اجتماعی به منظور مهارتآموزی مستمر شاغلین با پیشبینی در بودجه سالانه و پس از گردش خزانهداری کل کشور
پیرو تصویب این قانون برای اولین باردر قانون بودجه سال 1403 ، در بند ث تبصره 2 ماده واحده موضوع یک در هزار مزد کارگران مطرح گردید. بر اساس این بند قانون بودجه مقرر شد به منظور مهارت آموزی مستمر معادل یک در هزار مزد کارگران در هر ماه، توسط کارفرمایان، صاحبان صنایع و بنگاههای اقتصادی طبق صورتهای ماهانه ارسالی به سازمان تأمین اجتماعی در قالب ردیف هزینه ای مشخص و پس از واریز به خزانه داری کل کشور در اختیار سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور قرار گیرد و نحوه دریافت وجوه موضوع این بند توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) مطابق با آیین نامه اجرائی مصوب هیأت وزیران تعیین شد. (این آیین نامه نیز در مهرماه 1403 در هیات وزیران به تصویب رسید). همچنین بر اساس این بند قانون بودجه، وزارت کار مکلف شده است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یک بار به مجلس ارسال نماید. بر اساس آیین نامه اجرایی این بند کارفرمایان مکلف شدند مطابق صورت های ماهانه ارسالی به سازمان تأمین اجتماعی، معادل یک در هزار مزد ماهانه کارگران را به حساب تعیینشده واریز نمایند. متن کامل این ماده به شرح زیر است:
ماده۹ آیین نامه اجرایی بند (ث) تبصره (2) ماده واحده قانون بودجه سال 1403:
کارفرمایان مکلفند مطابق صورت های ماهانه ارسالی به سازمان تأمین اجتماعی، معادل یک در هزار مزد ماهانه کارگران را محاسبه و حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به حساب تعیینشده واریز نمایند. خزانه داری کل کشور دسترسی لازم جهت رصد واریز مبالغ فوق را از طریق ذی حساب سازمان فنی و حرفه ای فراهم می نماید. تبصره۱ـ اقدام یا عدم اقدام کارفرمایان جهت مهارت آموزی کارگران، رافع تکلیف مقرر در این ماده نمی باشد. تبصره۲ـ کارفرمایان می توانند نیازهای آموزشی کارگران خود را به سازمان فنی و حرفه ای اعلام نمایند. سازمان فنی و حرفه ای وفق قوانین و مقررات مربوط، حسب تشخیص خود و در چهارچوب سازوکارهای موجود می تواند اقدام به ارائه خدمات آموزشی به کارفرمایان نماید.
علی رغم اینکه در قانون بودجه سال 1404 در احکام و تبصره ها ذکری از این موضوع نشده است اما با توجه به قانون اساسنامه سازمان فنی و حرفه ای کشورکه به عنوان قانونی دائمی است، بررسی های ردیف درآمد هزینه ای قانون بودجه نشان می دهد ردیفی با شماره 160208 تحت عنوان «یک در هزار مزد کارگران در هر ماه (موضوع جزء (5) ماده (8) قانون اساسنامه آموزش فنی و حرفه ای» به میزان 2000 میلیارد ریال پیش بینی شده است که این مبلغ را کارفرمایان باید به صورت ماهانه در یکسال واریز نمایند.
علاوه بر این در احکام و تبصره های قانون بودجه سال جاری (1404) تامین بخشی از منابع سازمان فنی و حرفه ای از طریق افزایش تعرفه خدمات آموزشی جبران شده است. بر اساس بند خ تبصره 8 قانون بودجه سال 1404 :
سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور مجاز است نسبت به افزایش حداکثر سی درصدی (۳۰%) تعرفه خدمات آموزشی در بخش غیردولتی و همچنین وضع تعرفه حداکثر به میزان این مبلغ در بخش دولتی اقدام و از مهارت آموزان دارای توان پرداخت (حداکثر پنج دهک برخوردار) با استفاده از اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان دریافت و منابع حاصل را به حساب درآمد عمومی نزد خزانه داری کل واریز نماید.
منابع حاصل از طریق ردیف هزینه ای مربوط به سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور برای توسعه و حمایت اختصاص می یابد. نحوه شناسایی مهارت آموزان مشمول و دهک بندی مربوط و نرخ تعرفه دریافتی این بند به پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و پس از تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور به تصویب هیأت وزیران می رسد.
در خصوص این موضوع نکات زیر قابل طرح است:
⦁ کارفرمایان موظف به پرداخت وجوه مختلفی به دولت هستند، از جمله شناخته شده ترین آنها: حق بیمه و مالیاتها است. موضوع پرداخت وجوهی غیر بیمه و مالیات و تحت عناوین مختلف که بر عهده کارفرمایان گذاشته میشود باید مورد بررسی حقوقی و کارشناسی قرار گیرد.
⦁ بر اساس ماده 52 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب1387، برقراری و دریافت هرگونه مالیات غیرمستقیم و عوارض دیگر از تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاها و ارائه دهندگان خدمات ممنوع می‌باشد.
⦁ در قانون اساسنامه سازمان فنی و حرفه ای مصوب 1402، «یک هزار مزد کارگران» به عنوان یکی از منابع سازمان فنی و حرفه ای تعریف شده است و کارفرمایان به پرداخت آن مکلف شده اند. همینطور در آیین نامه مربوطه، کارفرمایان مکلف شده اند به صورت ماهانه یک در هزار مزد کارگران را به حساب تعیین شده واریز نمایند.
⦁ در این آیین نامه صحبتی در خصوص جریمه عدم پرداخت یا دیرکرد پرداخت نشده است و تبعات قانونی عدم پرداخت این مبلغ توسط کارفرما نیز در این آئین نامه ذکر نشده است.
⦁ بر اساس قانون بودجه سال 1403 وزارت کار مکلف شده است گزارش عملکرد این موضوع را هر سه ماه به مجلس ارسال نماید.
⦁ بررسی این موضوع در دستور کار کمیته کار و تامین اجتماعی انجمن قرار دارد و نتایج آن در گزارشهای بعدی منتشر خواهد شد.